Wat zie jij?

Enkele jaren geleden was ik met vakantie in Scandinavië. Met de auto reden we door Duitsland, Denemarken, Zweden en Noorwegen. In Zweden overnachtten we met het gezin in een gebied dat bekend was vanwege de nationale held van Zweden die er geleefd had. De beroemde wetenschapper Carl Linnaeus was bekend geworden door de ontwikkeling van een classificatie systeem (taxonomie genoemd) waarin hij de planten en bloemen onder bracht.

In de hortus botanicus vlakbij het hotel waar we een nachtje verbleven, had Carl Linnaeus meer dan 700 soorten bloemen en planten vanuit de hele wereld bij elkaar gebracht. Terwijl ik de bloemen bewonderde, dwaalden mijn gedachten af. Hoe werkt zo’n indeling van bloemen en planten in klassen? Dan gaat het over verschillen en overeenkomsten tussen de bloemen en planten. Ik realiseerde mij dat dat iets heel fundamenteels is dat niet alleen de wetenschapper maar wat elke geest voortdurend doet op een heel basaal onbewust niveau. Het vergelijkt de informatie die via de zintuigen binnenkomt met wat men al kent. Daarbij kijkt het naar overeenkomsten en verschillen. Dan hangt het een label eraan; dit is een dennenboom bijvoorbeeld. Vaak komt er dan ook nog een oordeel achteraan; die vind ik mooi of niet mooi bijvoorbeeld.

(Wat het labelen doet met je ervaring vertel ik in het stukje To See Or Not To See.)

Het classificeren op basis van overeenkomsten en verschillen is een manier om orde te creëren. Dit is natuurlijk volkomen subjectief. Want de criteria waarop je oordeelt bij welke groep iets hoort is arbitrair. Maar als je zorgt dat je heel goed kijkt en ongeveer evenveel soorten in elke categorieën onder brengt, dan vindt je wel een manier om allerlei verzamelingen te classificeren. En dat vindt onze geest heel fijn om orde te creëren om zodoende grip te krijgen op de wereld om ons heen. Yahoo! is misschien wel de meest bekende eigentijdse taxonomie van alle informatie die er op het internet te vinden is.

Maar wanneer we beginnen om onze geest te laten rusten creëren we een hele andere wereld. Het vergelijken wordt minder. Overeenkomsten en verschillen worden minder en maken plaats voor uniciteit. We zien minder de categorie maar meer het unieke exemplaar, het object waarop de aandacht rust. Ook het labelen wordt minder. Er is geen behoefte om er iets anders van te maken door er een label aan te hangen. En het oordelen wordt minder. Er is geen behoefte om dingen anders te kleuren met je emoties. Je betreedt een wereld waarin alles gewoon is zoals het is. En dat is heel helder, heel vrij en heel puur. Voor het eerst begin je echt te zien als je probeert de mind te laten rusten en de overeenkomsten en de verschillen vervagen en de uniciteit naar de voorgrond komt.